Domates Çift Çizgili Virüsü Tanımı, zarar verdiği bitkiler, kontrolü, mücadelesi

( Double-striped tomato virus)

DOMATES ÇİFT ÇİZGİLİ VİRÜSÜ HASTALIK TANIMI

Hastalık, Tütün mozaik virüsü ve Patates X virüsünün birlikte yaptıkları enfeksiyon sonucu oluşan önemli bir hastalıktır.

Domates ve patates ürünlerinin birbirine yakın olarak üretildiği yörelerde önemlidir.

Etmenler konukçularında sistemik olarak bulunur, hastalıklı bitki artıklarında ve yabancı otlarda yaşayışlarını sürdürebilirler.

Mekanik olarak, gerek toprak üstünde bitkilerin birbirlerine, gerekse toprak altında köklerin değmesi yoluyla bir bitkiden diğerine geçer. 

Domates tohumları virüsü taşır, ayrıca küsküt ile de yayılır.

DOMATES ÇİFT ÇİZGİLİ VİRÜSÜ YAŞAYIŞ

Hastalığın ilk belirtileri tepe yapraklarda oluşan çok sayıdaki koyu kahverengi-siyah nekrotik lekelerdir.

Gövde üzerindeki hafifçe çökük uzunlamasına çizgi şeklindeki belirtiler yaprak sapında da devam eder.

Enfeksiyon büyüme noktasına ulaştığı zaman bitkide ölüm görülür.

Bitkinin tümünde bir bodurlaşma ve yaprakların küçülmesi şeklinde deformasyon oluşur, enfeksiyondan önce gelişmiş olan yaprak ve meyveler normal görünüşlerini korur, ancak genç sürgünler yukarıdaki belirtileri gösterir.

Meyveler üzerinde de önce kabarcık daha sonra çökmüş kahverengi lekeler oluşur.

Hastalığın ekonomik önemi enfeksiyon zamanına ve virüslerin virülent oluşuna bağlı olarak değişkenlik gösterilebilir.

Fakat Patates X virüsünün geç enfeksiyonlarda da ürünü etkilediği saptanmıştır.

 

Ülkemizde Ege, Akdeniz ve Orta Anadolu Bölgesinde saptanmıştır.

DOMATES ÇİFT ÇİZGİLİ VİRÜSÜ KÜLTÜREL ÖNLEMLER

Domates ve patates ürünleri bir arada yetiştirilmemelidir.

Hastalıklı olduğundan şüphe edilen bitkiler sökülüp yakılmalıdır, civarındaki yabancı otlarla mücadele edilmeli, özellikle küsküt görülünce derhal sarıldığı bitkiyle birlikte sökülüp yakılmalı, en küçük parçanın kalmamasına özen gösterilmelidir.

Bakım işlemlerinden önce eller bol sabun ve su ile yıkanmalıdır.

 

Ekim nöbeti aşağıdaki gibi uygulanmalıdır.

Birinci yıl: Domates, biber, patlıcan, hıyar, kabak, patates

İkinci yıl: Havuç, soğan, sarımsak, ıspanak, kereviz

Üçüncü yıl: Bakla, bezelye, fasulye

Dördüncü yıl: Karnabahar, lahana, turp, marul, pırasa

Sertifikalı tohum kullanılmalıdır.

DOMATES ÇİFT ÇİZGİLİ VİRÜSÜ KİMYASAL MÜCADELE

Hastalık etmenine karşı doğrudan bir kimyasal mücadele yoktur; ancak bu etmenin vektörleri olan emici böceklere karşı mücadele yapılması hastalığın taşınmasını önlemek yönünden yararlıdır.

Hastalık etmeni ile mücadelede; bitki artıkları topraktan uzaklaştırılmalıdır.

Tarlada çalışırken sigara içilmemelidir.

Bıçak kullanılıyorsa hasta bitkiden sonra sağlam bitkileri kesmek için bu bıçak dezenfekte edilerek kullanılmalıdır.

Çeşitli ülkelerde domates bitkilerini virusten korumak amacıyla zayıf bir ırkı (bu amaç için MB 16 ırkı ılımlı ırk olarak izole edilmiştir) ile aşılama yapılarak şiddetli ırklara karşı bitki korunmaktadır.